Banner Aegilops

Το “Ησιόδειο” άροτρο

Πρόκειται για πανάρχαιο εργαλείο οργώματος του εδάφους που σχεδόν απαράλλαχτο εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται μέχρι πρόσφατα. Ο Ησίοδος, στο βιβλίο του “ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ”, αναφέρει ότι ήταν ξύλινο. Γι’ αυτό τα ξύλινα άροτρα λέγονταν “Ησιόδεια”.

Εκτός από τους Έλληνες, το άροτρο  το γνώριζαν οι Κινέζοι και οι Αιγύπτιοι. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, το εργαλείο αυτό κατασκευάστηκε από τον Τριπτόλεμο, που καταγόταν από την Ελευσίνα, με την καθοδήγηση της θεάς Δήμητρας.

articles arotro1

Το άροτρο, που στην αρχή ήταν ξύλινο και αργότερα σιδερένιο, αποτελείται από 6 βασικά μέρη:

  • Ένα ξύλινο ή σιδερένιο άξονα, τον αρχαίο ιστοβολέα ή σταβάρι, που χρησιμοποιείται ως βάση. Το ένα άκρο του είναι προσαρμοσμένο στην αλετροπόδα και στο άλλο προσδένεται το ζώο, που τραβάει το αλέτρι.
  • Το πόδι (αλετροπόδα), που στηρίζει το αλέτρι στη γη και καταλήγει σε μια αιχμηρή μύτη, το υνί.
  • Το υνί είναι το αιχμηρό και κοφτερό όργανο, το δόντι του αρότρου, που βυθίζεται στο χώμα και κόβει τη γη οριζόντια, για να δεχτεί τη σπορά.
  • Τη σπάθη, μια κάθετη δοκό, που συνδέει το σταβάρι με την αλετροπόδα και κόβει τη γη κατακόρυφα. Ρυθμίζει το βαθύ ή επιφανειακό όργωμα.
  • Τα φτερά, που στηρίζονται στη βάση του αρότρου ως συνέχεια και προέκταση στο υνί και ανοίγουν δεξιά και αριστερά το χώμα της λωρίδας γης που κόβει το υνί.
  • Τη χειρολαβή (χερουλάτης), ένα κατακόρυφο ξύλινο ή μεταλλικό εξάρτημα με οριζόντια λαβή στην κορυφή του, που προσαρμόζεται στην αλετροπόδα και την κρατάει ο γεωργός, για να κατευθύνει το αλέτρι και να ρυθμίζει το βάθος και το πλάτος της αρόσεως με πίεση ή με στροφή δεξιά – αριστερά.

articles arotro2

Στο «ελαφρύ» άροτρο το αλετροπόδι, το σταβάρι και το τιμόνι αποτελούνταν από ένα ξύλο.
Στους αιώνες που χρησιμοποιήθηκε το αλέτρι εκσυγχρονίστηκε, απέκτησε δευτερεύοντα εξαρτήματα και διάφορες παραλλαγές, αλλά στη φιλοσοφία του έμεινε ίδιο και απαράλλακτο ως προς τη μηχανική του. Βασικές παραλλαγές του είναι το μονόφτερο αλέτρι με δυο χειρολαβές, που χρησιμοποιείται για μαλακά χώματα, και το δίφτερο αλέτρι με μια χειρολαβή, που είναι κατάλληλο για σκληρά και πετρώδη εδάφη.

Πηγές: Ησίοδος, Έργα και ημέραι, argolikivivliothiki.gr.

logo ifoameu     logo lld     logo save