15ο Συνέδριο της Συντονιστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Συνεργατικού Προγράμματος Φυτικών Γενετικών Πόρων (ECPGR)

Εκπροσώπηση μη κυβερνητικών οργανώσεων από τον ΑΙΓΙΛΟΠΑ

Θεσσαλονίκη 15-18 Μαΐου 2018

Στη συνάντηση, η οποία τελούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ-ΔΗΜΗΤΡΑ, οι εθνικοί εκπρόσωποι από 40 χώρες μέλη συγκεντρώθηκαν για να εξετάσουν την πρόοδο που έχει σημειώσει το πρόγραμμα κατά την προηγούμενη φάση ΙΧ (2014-2018) και να καθορίσουν τα σχέδια για τη νέα Φάση Χ (2019-2023).

Οι κύριοι στόχοι του ECPGR κατά τη φάση ΙΧ αφορούσαν την ευρύτερη ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Γενετικών Τραπεζών γνωστό ως AEGIS, με σημαντική συλλογή γενετικών πόρων για τις οποίες οι ευρωπαϊκές χώρες ανέλαβαν την ευθύνη για μακροπρόθεσμη διατήρηση, διαχείριση της ποιότητας και εγγυημένη ανοικτή πρόσβαση. Ο ευρωπαϊκός κατάλογος των Τραπεζών Διατήρησης Γενετικού Υλικού γνωστός ως EURISCO συνέχισε την ανάπτυξή του και επέτρεψε την ηλεκτρονική πρόσβαση σε πληροφορίες για περίπου 2 εκατομμύρια καταχωρήσεις, δείγματα, επεκτείνοντας την πρόσβαση και σε πληροφορίες για φαινοτυπικά δεδομένα.

Ακόμη τέθηκαν κοινές αρχές στην Ευρώπη για τη διατήρηση των άγριων συγγενών των καλλιεργούμενων ειδών και τη διαχείριση των τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών στον αγρό. Επίσης πραγματοποιήθηκαν τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αξιολόγησης, προωθώντας τη σύμπραξη και συνεργασία μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων φορέων για τη διερεύνηση, σε προ-ανταγωνιστικό επίπεδο, της πιθανής αξίας των γενετικών πόρων σε ευρωπαϊκές Τράπεζες Γενετικού Υλικού για τη βελτίωση της γεωργίας και την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας.

Το 15ο Συνέδριο της Συντονιστικής Επιτροπής του ECPGR, στη Θεσσαλονίκη ανακεφαλαίωσε και   επικαιροποίησε τους στόχους του ECPGR και έλαβε αποφάσεις για τον προϋπολογισμό και την περαιτέρω υλοποίησή τους, με τη υποστήριξη της Γραμματείας του ECPGR, με έδρα τη Ρώμη της Ιταλίας και της διαχειριστικής αρχής της EURISCO, στο Gatersleben της Γερμανίας. Ακόμη συζητήθηκε ο τρόπος λειτουργίας του συνολικού προγράμματος καθώς και η πρόσβαση στις πιστώσεις του ECPGR από τις τρέχουσες, 21 Ομάδες Εργασίας, που θα συνεχίσουν τις δράσεις τους.

Το Συνέδριο παρείχε τη δυνατότητα στους εκπροσώπους των συμμετεχόντων χωρών, καθώς και στους διεθνείς παρατηρητές από την Bioversity International, το FAO, την Ευρωπαϊκή Ένωση για την Έρευνα και Παραγωγή Φυτών (EUCARPIA), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σπόρων (ESA), το Κέντρου Γενετικών Πόρων της Σκανδιναβίας (Nordic Genetic Resource Centre) και παρατηρητή Μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΑΙΓΙΛΟΠΑ) να ενημερωθούν και να συζητήσουν τις προσεχείς δράσεις και προγράμματα της Φάσης ΙΧ, καθώς και να επισκεφτούν τις εγκαταστάσεις της Τράπεζας Διατήρησης Γενετικού Υλικού.

Θέση των ευρωπαϊκών μη κυβερνητικών οργανώσεων όπου συμμετείχαν στη συνάντηση με παρατηρητή τον ΑΙΓΙΛΟΠΑ και εκπρόσωπο τον Κώστα Κουτή

Οι ευρωπαϊκές μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες εκπροσωπούν ανεπίσημες κοινοτικές τράπεζες σπόρων για τη διατήρηση και την αειφόρο χρήση των φυτικών γενετικών πόρων, αναγνωρίζουμε τον ζωτικό ρόλο του ECPGR στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και στην επισιτιστική ασφάλεια.

Υποστηρίζουμε και εγκρίνουμε τις προσπάθειες που έχει καταβάλει το ECPGR τα προηγούμενα χρόνια για τη βελτίωση των εγκαταστάσεων, την ανάπτυξη ικανοτήτων, την ποιότητα της συντήρησης, την αξιολόγηση και την κατάρτιση σχετικά με τη διατήρηση της γεωργικής βιοποικιλότητας εκτός τόπου ( ex situ), επιτόπου ( in situ) και διατήρησης στον αγρό (on farm), συμπεριλαμβανομένης της αειφόρου χρήσης και διαχείρισης.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προωθηθούν επίσης οι ορθές πρακτικές, να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και να καταβληθούν προσπάθειες για τη βελτίωση της διαφάνειας των συλλογών, της προσβασιμότητας και του επιμερισμού των οφελών.

Βασικό για εμάς είναι ότι η μακροπρόθεσμη στόχευση του ECPGR στη συμμετοχή σε δραστηριότητες με τους μικρούς καλλιεργητές, τις τοπικές κυβερνήσεις, τις ΜΚΟ και η αναγνώριση της ανάγκης για καλύτερο συντονισμό σε εθνικό επίπεδο παράλληλα με το ευρωπαϊκό, αποτελούν στόχους προτεραιότητας για τις τρέχουσες και τις μελλοντικές δραστηριότητες.

Παρ 'όλα αυτά, μπορούμε να διακρίνουμε ότι η αδυναμία και αναποτελεσματικότητα της επίδρασης των δραστηριοτήτων του ECPGR στους διαμορφωτές πολιτικής και η χαμηλή συνεργασία με τους τελικούς χρήστες μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη συνεχιζόμενη λειτουργία και τη μελλοντική επιτυχία. Η μείωση των εθνικών συνεισφορών και η αδυναμία εύρεσης πόρων αποτελούν επίσης κρίσιμους κινδύνους για την εφαρμογή της επόμενης φάσης.

Υποστηρίζουμε την ιδέα οποιασδήποτε συμφωνίας εταιρικών σχέσεων που διασφαλίζει ισότιμη συμμετοχή, σέβεται τα πρωτόκολλα επιμερισμού των οφελών (benefit sharing) και τη διαφάνεια των διαδικασιών και, επιπλέον, δεν ενισχύει την προνομιακή προσβασιμότητα, διαχείριση και χρησιμοποίηση των φυτογενετικών πόρων ή της παραγόμενης γνώσης.

Το δίκτυο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αξιολόγησης ( EVA) είναι καλό που παραμένει ανοιχτό για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του ECPGR - συμπεριλαμβανομένων των ενδιαφερόμενων μερών που έχουν σήμερα ένα καθεστώς παρατηρητή και ελπίζουμε ότι θα παράγει αποτελέσματα που είναι ήδη διαθέσιμα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην ECPGR.

Είμαστε πλήρως αντίθετοι σε οποιονδήποτε μη ενδεδειγμένο χειρισμό των φυτογενετικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων της γενετικής μηχανικής και της χρήσης νέων τεχνικών βελτίωσης καθώς και των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για κάθε είδους ζωή.

Προτείνουμε το ECPGR να διευρύνει το φάσμα των τελικών χρηστών, προκειμένου να ενσωματώσει τη δυναμική και τις πηγές της κοινότητας των πολιτών, βασιζόμενο περισσότερο στις συμμετοχικές διαδικασίες και λιγότερο στην αναζήτηση πόρων και στους κινδύνους που αυτή εμπεριέχει .

Η εστίαση και η επένδυση στην διατήρηση της γεωργικής βιοποικιλότητας επιτόπου (in situ) και στον αγρό (on farm) θα εξοικονομήσει πόρους και θα προσφέρει ευελιξία στη λειτουργία του ECPGR.

Οι εθνικοί συντονιστές και οι εμπειρογνώμονες των ομάδων εργασίας καλούνται να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις προκλήσεις της κοινότητας των πολιτών, όπως η αλλαγή του κλίματος, η επισιτιστική ασφάλεια και κυριαρχία, η αειφορία και η ανθεκτικότητα των καλλιεργειών. Αυτές οι ανάγκες, καθώς και οι προτεραιότητες ανά χώρα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρα για τους συμμετέχοντες στις ομάδες εργασίας ή συνεργάτες και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ενισχυμένη εθνική συμμετοχή και δραστηριότητα .

Πιστεύουμε, τελικά, ότι τα επιτυχή μοντέλα διατήρησης και αξιοποίησης της γεωργικής βιοποικιλότητας που έχουν ήδη δοκιμαστεί σε ανεπίσημες κοινοτικές πρωτοβουλίες θα ωφελήσουν επίσης το ECPGR και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι συνέργειες και οι γέφυρες, μεταξύ των επίσημων και των ανεπίσημων συστημάτων διατήρησης φυτογενετικών πόρων, μέσα σε πλαίσια χρήσιμης συνεργασίας, όπως του προγράμματος Horizon2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Farmers Pride, DYNAVERSITY και DIVERSIFOOD) αποδείχθηκαν πολύ επιτυχημένες και πολλά υποσχόμενες.